అక్కమ్మ

కామికి వ్రతం వుంటుందా? నిష్కామికి కాక?
క్రోధికి వ్రతం వుంటుందా? ఓర్పుగల వానికి కాక?
లోభికి వ్రతం వుంటుందా? ఉదారికి కాక?
ఇలాంటి క్షమ, దమ, శాంతి, ఓరిమి, సంపద మొదలుగా
గురులింగ జంగమాలకు, తను మన ధనాలతో నిరతుడై
తన శక్తికి తగినట్టు చిత్త శుద్ధాత్ముడై ఉండే
మహా భక్తడే కృత్యం లేని శరణుడు
ఆతని పాదం నా హృదయంలో అచ్చొత్తినట్టుగా ఉంటుంది
అచారమే ప్రాణమైన రామేశ్వర లింగం
వారి ఎద్దులను కట్టివేసే గూటమై వున్నాడు. /1246 ^[1]

దుష్టలకు భయపడి కఠినమైన వ్రతాన్ని చేపట్టవచ్చునా
ఆ వ్రత విచారం ఎలాంటిదంటే
వింటి మొన కంటిన నేతి రుచిని లాలసతో నాకితే
ఆ బాణం పదును నాలుకకు తగిలి ఆ ప్రాణి కనలినట్లుగా
ప్రేమలేని భక్తి, పట్టుదల లేని నిష్ట
బూరుగ చెట్టు మీదున్న విహాంగంలాగు,
ఇలాంటిదే మూలాన్నెరుగని వారి వ్రతనిష్ట
హత్య, ఆశుచి, సూతకాలకు అనువైనది
ఆచారమే ప్రాణమైన రామేశ్వరలింగానికి వ్యతిరేక నియమం./1254 ^[1]

అక్కమ్మ: క్రి. శ. 1160 సుమారు కాలం జన్మస్థలం ఆంధ్ర దేశంలోని ఏలేశ్వరం ఐక్యమైనది కల్యాణంలో. ఆధి దైవతం రామేశ్వరుడు. "ఆచారమే ప్రాణమైన రామేశ్వర లింగమా" అంకితముద్రతో 154 వచనాలు దొరికాయి. వచన సంఖ్యాక్రమంలో అక్కమహాదేవి, నిలమ్మల తరువాత స్థానం ఈమెదే! వ్రత, నియమాలు, ఆచారం, శీలం, ఇవీ ఈమె వచనాల మూలద్రవ్యం. వాటితోపాటు ధాన్యం, పశువులూ, పక్షులూ, జనపద నమ్మకాలు, ప్రచలితంగా నున్నవి, వృత్తి పరిబాషల్లో రూపుదాల్చిన ఈ వచనాల ద్వారా ఆనాటి సామాజిక పరిస్థితులను గ్రహించగల్గుతాము.

వ్రతమంటే ఏమిటి? వస్తువును చూడడానికి నిచ్చెన
వ్రతమంటే ఏమిటి? ఇంద్రియాల సందడిని కూల్చే కులకుఠారం
వ్రతం అంటే ఏమిటి? సకల వ్యాపకాలకు దావానలం
వ్రతం అంటే ఏమిటి? సర్వ దోష నాశనం
వ్రతం అంటే ఏమిటి? చిత్తం జాగ్రత్తతో
వస్తువును చూడడానికి కట్టిన కప్పం
వ్రతమంటే ఏమిటి? ఆచారమే ప్రాణమైన రామేశ్వరలింగం
వారికి చిన్నారి కొడుకై వుంటాడు. /1259 ^[1]